Na Halę Ornak

Początek szlaku zielonego przez Dolinę Kościeliską do schroniska Ornak i przez Dolinę Tomanową na Ciemniak.

Dolina Kościeliska to długa (9 km) dolina walna, od podnóża regli w Kirach sięgająca systemem dolin górnego piętra po grań główną Tatr pomiędzy Błyszczem a Małołączniakiem. Na jej obszarze, zbudowanym w większości z osadowych skał węglanowych, wyjątkowo obficie rozwinęły się procesy krasowe, w postaci między innymi licznych jaskiń, z których niektóre dostępne są do zwiedzania, podobnie jak krasowy Wąwóz Kraków. Górna część doliny uformowana została pod wpływem lodowców górskich w plejstocenie. Skalistą grań Tatr Zachodnich podziwiać można z tarasu schroniska na Hali Ornak. Jest to jedno z najchętniej odwiedzanych przez turystów miejsc w Polskich Tatrach.

  

Przewężenie skalne przy leśniczówce TPN.

Skalną ścianę budują twarde wapienie krynoidowe serii reglowej. W końcu XIX wieku Towarzystwo Tatrzańskie przemianowało Niżną Bramę Kościeliską na Bramę Kantaka, upamiętniając w ten sposób zasłużonego działacza polskiego z zaboru pruskiego.
  

Tradycyjny szałas z bufetem góralskim.

Bacówka na polanie Wyżnia Kira Miętusia prowadzi bufet góralski z wędzonymi oscypkami i bundzem, a także herbatą, również góralską.
  

Skrzyżowanie szlaków: zielonego przez Dolinę Kościeliską, czarnego - Ścieżki nad Reglami i czerwonego na Ciemniak i Czerwone Wierchy.

Miejsce to leży na południowym skraju polany Wyżnia Kira Miętusia. Wielka i pełna światła polana, szczególnie malownicza jest wiosną z kobiercami krokusów. Jej rozległe obniżenie powstało w mniej odpornych marglach i łupkach dolnej kredy. Kiedyś zabudowana szopami na siano dla przepędzanych tędy stad na Halę Miętusią. Obecnie prowadzony jest tu tak zwany wypas kulturowy owiec, a w bacówce przy końcu Polany nabyć można oscypki, żętycę i bundz.

  

Dawna polana pasterska przy wylocie Doliny Miętusiej.

Cudakowa Polana to polana pasterska leżąca naprzeciw wylotu Doliny Miętusiej do Doliny Kościeliskiej. Nad polaną wznoszą się lesiste dawniej zbocza Zadniej Kopki (1333), ogołocone przez wiatrołomy. Wzdłuż drogi rosną w szpalerze jawory, wschodnia część polany, nad Kościeliskim Potokiem zarosła lasem.
  

Skrzyżowanie szlaków: zielonego przez Dolinę Kościeliską i czarnego - Ścieżki nad Reglami.

Do połowy XIX wieku funkcjonował tu ośrodek metalurgiczny przerabiający rudy srebra i miedzi, a także żelaza zwożone z pobliskich kopalń. Pamiątką po osadzie hutników i górników jest Zbojnicka Kapliczka, zdobiona górniczym emblematem skrzyżowanych młotów, a także grupa starych lip i klonów. Od kościółka przy dawnej osadzie hutniczej i górniczej nazwę wzięła cała Dolina.

  

Skrzyżowanie szlaków: zielonego przez Dolinę Kościeliską, niebieskiego, prowadzącego na Polanę na Stołach oraz czarnego, prowadzącego do Jaskini Mroźnej (50 m. poniżej)

Brama Kraszewskiego - czyli Pośrednia Kościeliska Brama rozpoczyna blisko kilometrowy odcinek Doliny Kościeliskiej, prowadzący lesistym wąwozem ograniczonym od wschodu ścianami skalnymi Organów i od strony zachodniej - Stołów. Towarzystwo Tatrzańskie wmurowało tu w roku 1879 tablicę pamiątkową poświęconą Kraszewskiemu.

  

Malownicza polana otoczona skalistymi turniami.

Polana Pisana to szerzej otwarta część Doliny Kościeliskiej, której podłoże zbudowane jest z miękkich margli kredowych, otoczona skalistymi turniami z wapieni i dolomitów. Ze względu na dalekie widoki stanowi doskonałe miejsce do odpoczynku dla turystów spacerujących Doliną Kościeliską, a w jej pobliżu znajduje się wiele innych atrakcji, udostępnionych do zwiedzania form rzeźby krasowej – Wąwóz Kraków, Jaskinie Mylna i Raptawicka. Do Polany Pisanej dojechać można z Kir dorożką góralską lub saniami w zimie.
  

Skrzyżowanie szlaków: zielonego, Doliną Kościeliską i żółtego, prowadzącego do Wąwozu Kraków.

Wąwóz Kraków to jar skalny o długości 1,5 km, stanowiący boczną odnogę Doliny Kościeliskiej. Wejście do wąwozu znajduje się w górnej części Polany Pisanej, przed Bramą Raptawicką, a jego niższa część udostępniona jest do zwiedzania wzdłuż szlaku żółtego. Jar o urwistych zboczach skał wapiennych i kamienistym dnie jest pozostałością po korytarzu zawalonej jaskini jakich powyżej Hali Pisanej jest wyjątkowo dużo. Do jednej z nich, Smoczej Jamy prowadzi szlak żółty i stąd zawraca do Doliny Kościeliskiej. Wyższa część wąwozu ciągnącego się pod Wysoką Turnię objęta jest ścisłą ochroną.

  

Skrzyżowanie szlaków: zielonego, prowadzącego Doliną Kościeliską oraz czerwonego prowadzącego do wejścia do Jaskini Mylnej i dalej przez Jaskinię do zejścia przy Polanie Pisanej.

Wejście do Jaskini Mylnej, a także Jaskini Raptawickiej i Obłazkowej (wszystkie trzy udostępnione do zwiedzania) znajdują się w wapiennych ścianach Raptawickiej Grani, ograniczającej od północy Dolinę Smytnią. Uwaga - przejście przez Jaskinię Mylną tylko z własnym oświetleniem, ze względu na liczne odnogi należy trzymać się oznakowanego szlaku.

  

Legenda o mogile górnika.

Piękna opowieść o historii tego miejsca mówi, że jeszcze w połowie XIX wieku była tu mogiła górnika kopalni złota lub raczej pewnie srebra obrabowanego i zabitego przez górali. Wincenty Pol, poznawszy legendę, stał się inicjatorem demonstracyjnego postawienia tu głazu pamiątkowego z kopalni, ogłaszając - Panowie, szanujmy podania i pamięć tych, co polskim królom wiernie służyli. Towarzystwo Tatrzańskie zamieniło pierwszy drewniany krzyż na krzyż żelazny. Kamień pochodzi prawdopodobnie z młyna do mielenia rudy miedzi i srebra.
  

Z perspektywą Kominiarskiego Wierchu.

Stara Polana to dawna polana pasterska leżąca u ujścia Doliny Smytniej do Doliny Kościeliskiej. Miejsce niedostępne dla turystów, jednak warto zwrócić uwagę na daleką perspektywę Kominiarskiego Wierchu poprzez otwartą przestrzeń polany, widoczną z drogi tuż poniżej mostka na Kościeliskim Potoku.
  

Część dawnej pasterskiej Hali Smytniej.

Polana Smytnia leży naprzeciwko ujścia Dolinki Iwanowskiej do Doliny Kościeliskiej, niedaleko Starej Polany, z którą tworzyła kiedyś pasterską Halę Smytnią. W okolicach polany zmienia się charakter budowy geologicznej Doliny Kościeliskiej - na północ od niej ciągnie się strefa skał węglanowych, jak w widocznych Raptawickich Turniach, zaś na południu po grań główną występują twardsze piaskowce i skały krystaliczne.
  

Jego źródła znajdują się pod Tomanową Przełęczą.

Tomanowy Potok poniżej mostka łączy się z Pyszniańskim Potokiem dając początek Kościeliskiemu Potokowi. Źródła Tomanowego Potoku znajdują się wysoko pod Przełęczą Tomanową w Kamienistym Żlebie. Do Tomanowego Potoku spływa wiele cieków prowadzących żlebami spod grani głównej Tatr Zachodnich od Ciemniaka po Smreczyński Wierch.
  

Skrzyżowanie szlaków: zielonego, prowadzącego Doliną Kościeliską i Doliną Tomanową na Ciemniak, czarnego do Smreczyńskiego Stawu oraz żółtego, do Doliny Chochołowskiej przez Iwaniacką Przełęcz.

Dolina Tomanowa to górne wschodnie odgałęzienie Doliny Kościeliskiej. Dolinę zamyka Tomanowa Przełęcz pomiędzy masywem Ciemniaka a pociętym wieloma bocznymi dolinkami masywem Smreczyńskiego Wierchu i Kamienistej. Przez dolinę biegnie jeden z głównym w Tatrach szlak wędrówek zamieszkujących góry zwierząt, odbywają się tu rykowiska jeleni. Jej dnem płynie Tomanowy Potok, obok niego prowadzi od schroniska na Ornaku zielony szlak turystyczny na Ciemniak.