Zawoja Czatoża – schronisko PTTK Markowe Szczawiny
długość 6,6 km, podejścia 513 m, czas 2:08 h
Wycieczka z Zawoi Czatoży przez Fickowe Rozstaje i dalej Górnym Płajem do Markowych Szczawin.
Ta trasa może być traktowana jako dłuższe, ale mniej męczące podejście z Zawoi do schroniska na Markowych Szczawinach, z ew. planem wejścia przez Przełęcz Brona na Babią Górę. W dni, kiedy pogoda sprawia, że na Babią Górę wchodzić nie można albo po prostu nie warto, tą trasą można zrobić piękną leśną wycieczkę okrężną, schodząc ze schroniska do Zawoi Markowej i stamtąd szlakiem niebieskim – jak zakopiańską Drogą pod Reglami – przejść skrajem Parku Narodowego do Czatoży Trzy Piwniczki i drogą do punktu wyjścia w Czatoży.
„Najstarsza jodła w Polsce liczyła sobie ponad 600 lat i od połowy XIX wieku stanowiła wielką atrakcję turystyczną okolic Babiej Góry„
ładowanie mapy - proszę czekać...
 |  Potok, mający swoje źródło na stromym osuwiskowym stoku Szerokiego Upłazu pod grzbietem Małej Babiej Góry, zwanej Cylem, spada niewielkimi kaskadami w dół, by płynąc cały czas przez las połączyć się z Marków Potokiem.  |
| Na dnie jaru szlak przekracza potok Czarna Woda. Ma on źródła wysoko na zboczu Małej Babiej Góry nad Górnym Płajem, a uchodzi do Jałowca. |
| Potok Czarna Woda płynie spod stromych północnych zboczy zachodniej części grzbietu Małej Babiej Góry, niżej mija w lesie stanowisko Grubej Jodły i w dnie doliny uchodzi do Jałowca. |
| Rozdroże szlaków: żółtego i niebieskiego. Szlak żółty biegnie na północ przez Zawoję do jej centrum, oraz na południe przez Fickowe Rozstaje do schroniska w Markowych Szczawinach. Szlak niebieski prowadzi na wschód trawersując północne stoki masywu Babiej Góry dociera do Zawoi Policzne. Miejsce to leży przy ujściu potoku Urwisko do Jałowca. Dolinką potoku Urwisko szlak zmierza w kierunku lasu pod Dolnym Płajem i okrąża wzniesienie Mokry Kozub nad Czatożą. |
| W miejscu gdzie Górny Płaj wykonuje ostry zakręt NE/SE, ku południowemu zachodowi odbija droga leśna prowadząca do leżącej wyżej Hali Czarnej. Przy przecinającym ją szlaku czerwonym znajduje się wiata turystyczna. |
| Z grzbietu prowadzi na zachód w dolinkę potoku Czarna Woda ścieżka do Grubej Jodły. Najstarsza jodła w Polsce liczyła sobie ponad 600 lat i od połowy XIX wieku stanowiła wielką atrakcje turystyczna okolic Babiej Góry. Drzewo spłonęło w roku 1914 a jego ogrom przypomina wymurowany z kamienia cokół o średnicy odziomka jodły. Obok stoi wiata turystyczna. |
| Mostek na potoku Jałowiec (Czatożanka). Tu zaczynają bieg Dolny Płaj oraz Górny. Dolny Płaj trawersuje dolną część północnego zbocza Babiej Góry, sięgając po Przełęcz Krowiarki. Górny Płaj najpierw zakosami wspina się w górę zbocza do Fickowych Rozstajów, by stamtąd skierować się trawersem na wschód, również w kierunku Przełęczy Krowiarki. To dawne drogi konne, wybudowane w końcu XIX wieku przez zarządców żywieckich dóbr Habsburgów. |
| Leżące w lesie skrzyżowanie szlaków turystycznych: czerwonego, Głównego Szlaku Beskidzkiego biegnącego od Pilska i Przełęczy Glinne do schroniska na Markowych Szczawinach, na Babią Górę i dalej na wschód przez Beskid Makowski oraz żółtego prowadzącego na północ w dół do Zawoi i na wschód wraz z czerwonym do schroniska na Markowych Szczawinach i dalej na Babią Górę. Skrzyżowanie szlaków leży na Górnym Płaju, dawnym chodniku myśliwskim, trawersującym północne zbocza Babiej Góry na wysokości powyżej 1000 metrów. Leśniczy Jan Ficek był jednym z inicjatorów budowy schroniska na Markowych Szczawinach. |
| Szlak trawersujący północne stoki masywu Babiej Góry korzysta z poszerzonej dawnej drogi konnej, wybudowanej w końcu XIX wieku przez administrację żywieckich dóbr Habsburgów. Górny Płaj biegnie na wysokości około 1 100 m n.p.m. |
| Klin to wyodrębniony w zboczu Babiej Góry nieznaczny grzbiet opadający w kierunku północno-wschodnim, Górny Płaj obchodzi go wąskim łukiem. Świerkowy las jest w tym miejscu uschnięty, ma to związek z osuwiskiem, którego obszar rozpościera się po stronie zachodniej Klina i zmianami biegu cieków wodnych w tej strefie. |
| Górny Płaj przecina Marków Potok zwany też Klinowym Potokiem, płynący spod przełęczy Brona, północnymi stokami grzbietu Babiej Góry. Zbierając w lesie poniżej wiele dopływów wypływa na otwarte przestrzenie pól i łąk osiedla Markowa w Zawoi i w dnie doliny uchodzi do Jałowca. |
| Jedno z jeziorek Babiej Góry powstałych w wyniku osuwisk to płytki, okresowo wysychający leśny stawek. W jego sąsiedztwie stał kiedyś domek myśliwski, rozebrany po utworzeniu Parku Narodowego. |
| W grzbiecie nad Czarną Wodą Górny Płaj krzyżuje się z drogą prowadzącą w dół na dawną polanę pasterską Czarna Cyrhla. |
| Rozdroże szlaków: żółtego i czarnego. Szlak żółty biegnie na północ doliną potoku Jałowiec (Czatożanka) do centrum Zawoi i na południe, w górę przez Fickowe Rozstaje do schroniska na Markowch Szczawinach. Szlak czarny prowadzi na północ na Halę Kamińskiego i na południe na Przełęcz Jałowiecką. |
| Rozdroże szlaków: żółtego i czarnego. Szlak żółty biegnie na północ doliną potoku Jałowiec (Czatożanka) do centrum Zawoi i na południe, w górę przez Fickowe Rozstaje do schroniska na Markowch Szczawinach. Szlak czarny prowadzi na północ na Halę Kamińskiego i na południe na Przełęcz Jałowiecką. Miejsce to znajduje się na granicy BgPN. Znajduje się tu tablica informacyjna Parku Narodowego oraz wiata turystyczna nad brzegiem Czatożanki. Szlak żółty od tego miejsca w górę biegnie terenem Babiogórskiego Parku Narodowego. |
| Skrzyżowanie szlaków turystycznych: czerwonego, Głównego Szlaku Beskidzkiego biegnącego od Pilska i Przełęczy Glinne do schroniska, dalej na Babią Górę i na wschód przez Beskid Makowski, zielonego, prowadzącego ze schroniska na północ do Zawoi, żółtego biegnącego ze schroniska na zachód Górnym Płajem i w dół do Zawoi, oraz ze schroniska na Babią Górę. Również do Zawoi prowadzi ze schroniska na północ szlak czarny. Ze schroniska na wschód prowadzi Górnym Płajem szlak niebieski docierający do Przełęczy Krowiarki. Pierwsze schronisko na polanie Markowe Szczawiny powstało na początku XX wieku. Sukcesywnie rozbudowywane schronisko przetrwało II wojnę światową i w latach 50 tych stało się własnością PTTK. Stary budynek dotrwał do roku 2007, kiedy po jego rozebraniu rozpoczęto budowę obecnego obiektu, oddanego do użytku dwa lata później. Schronisko dysponuje 40 miejscami noclegowymi i jest przystosowane do obsługi osób niepełnosprawnych. Obok, w dawnej GOPR-ówce, mieści się niewielkie Muzeum Turystyki Górskiej. |
| Rozdroże szlaków: żółtego i niebieskiego. Szlak żółty biegnie na północ przez Zawoję do jej centrum, oraz na południe przez Fickowe Rozstaje do schroniska w Markowych Szczawinach. Szlak niebieski prowadzi w górę doliny i dalej na wschód trawersując północne stoki masywu Babiej Góry dociera do Zawoi Policzne. Czatoża to osiedle o charakterze turystycznym położone w wyższej części doliny potoku Jałowiec (Czatożanka). Stoi tu charakterystyczna dla beskidzkich krajobrazów Dzwonnica Loretańska, jeden z symboli Zawoi. Zimą funkcjonuje w dolinie stacja narciarska. |
| Strefa źródliskowa Marków Potoku pod przełęczą Brona stanowi obszar aktywnych powierzchniowych ruchów masowych. Osuwisko powstało w roku 1962 i wielokrotnie się potem uaktywniało, ostatni raz w roku 2000. Język osuwiska miał około 600 metrów długości, zniszczony został Górny Płaj oraz duża powierzchnia lasu. |
Trasa biegnie początkowo przez ulicową zabudowę Zawoi Czatoży ze znakami szlaków żółtego oraz niebieskiego i mija trzy zabytkowe kamienne piwniczki, gdzie odbija w boczną drogę szlak niebieski. Wkrótce opuszcza wieś i wchodzi w piękny, gęsty bór świerkowo-jodłowy z domieszką buka, tak zwaną Knieję Czatożańską, relikt dawnej Puszczy Karpackiej.
Szeroka droga leśna prowadzi na zachód nad potokiem Czatożanka. Na krótkim odcinku pojawiają się znaki czarne szlaku łączącego Halę Kamińskiego i Przełęcz Jałowiecką Północną. Przy betonowym mostku pod Baranim Groniem znajduje się tablica Babiogórskiego Parku Narodowego oraz zadaszona wiata. Tu szlaki rozchodzą się, czarny biegnie dalej drogą, natomiast żółty łagodnym trawersem kieruje się na południe, w kierunku Fickowych Rozstajów.
W połowie wysokości odbija od szlaku ścieżka przyrodnicza, prowadząca do pomnika Grubej Jodły na skraju polany Czarna Cyrhla. Najstarsza jodła w Polsce liczyła sobie ponad 600 lat i od połowy XIX wieku stanowiła wielką atrakcje turystyczna okolic Babiej Góry. Drzewo spłonęło w roku 1914 a jego ogrom przypomina wymurowany z kamienia cokół o średnicy odziomka jodły. Obok stoi wiata turystyczna.
Dalej zbocze masywu Babiej Góry staje się bardziej strome, ale ścieżka trawersuje je zakosami wśród kolumnady buków, które na pewien czas całkowicie niemal zastąpują świerki i jodły – pojawiające się znowu przy Fickowych Rozstajach. Na tym rozdrożu do szlaku żółtego dochodzi szlak czerwony biegnący z Mędralowej by razem ze szlakiem żółtym skierować się do schroniska na Markowych Szczawinach.
To koniec podejścia, dalsza cześć trasy do schroniska biegnie niemal płaskim trawersem, przecinającym na kierunku W-E bardzo miejscami strome zbocze. Ta droga to Górny Płaj, dawna ścieżka konna, zbudowana w końcu XIX wieku, przez administrację żywieckich dóbr Habsburgów.
Szczególna ostrożność zachować należy podczas przejścia przez obszar osuwiska – Zerwa Cylowa, oznaczony odpowiedniki tablicami. Schronisko położone jest na niewielkiej polanie Markowe Szczawiny. Zbudowany w roku 2009 nowoczesny budynek dysponuje 40 miejscami noclegowymi i jest przystosowany do obsługi osób niepełnosprawnych.