Tatrzańskie Parki Narodowe TPN i TANAP

Tatrzański Park Narodowy
Cenne dziedzictwo
IMG_7771_@2xTatrzański Park Narodowy dzisiaj to 275 kilometrów doskonale utrzymanych, znakowanych szlaków pieszych, od łatwych rodzinnych tras spacerowych dolinami reglowymi do Orlej Perci, wielogodzinnej trasy granią Tatr Wysokich dla dobrze przygotowanych turystów.”

 

Zanim pomiędzy XVIII a XIX wiekiem zaczęto zwracać uwagę na przyrodę i doceniać przyjemności płynące z obcowania z nią, obszary górskie w tym i Tatry stanowiły jedynie potencjalne źródło trudno dostępnych minerałów i drewna zaś dla miejscowej ludności były terenem pasterskim.

Kiedy modne stawało się chodzenie po górach, hawiarskimi drogami wciąż zwożono jeszcze rudę z bani, w Kuźnicach dymiły wielkie piece do przetopu surówki, a pozbawione całkiem lasu zbocza Jaworzynki świeciły kamienistą, jałową glebą. Na halach pasterze wyrąbywali zarośla kosodrzewiny by powiększyć pastwiska a gromady owiec i krów pozbawiały góry skąpej i tak roślinności.

Założone przez, między innymi, doktora Tytusa Chałubińskiego i księdza Józefa Stolarczyka Towarzystwo Tatrzańskie, powstałe w roku 1874, za cele postawiło sobie nie tylko zachęcanie do zwiedzania, ułatwienia przystępu do Tatr i pobytu w nich turystom ale także ochronę ich przyrody. W końcu XIX wieku podejmowano pierwsze starania mające na celu utworzenie parku narodowego na wzór amerykańskiego Yellowstone.

Ideę udało się jednak zrealizować dopiero pół wieku później i w roku 1955 powstał jeden z największych parków narodowych w Polsce. Tatrzański Park Narodowy dzisiaj to 275 kilometrów doskonale utrzymanych, znakowanych szlaków pieszych, od łatwych rodzinnych tras spacerowych dolinami reglowymi do Orlej Perci, wielogodzinnej trasy granią Tatr Wysokich dla dobrze przygotowanych turystów.

IMG_6802_@2x

Polacy kochają Tatry. Rocznie odwiedza je około 3,0 miliona turystów. Szczególnym powodzeniem cieszą się niezmiennie: Morskie Oko oraz Hala Ornak. Jednak w letnie upalne dni turystów spotkać można niemal na każdym szlaku, więc aby uniknąć tłoku, warto na wycieczki ruszać wczesnym rankiem.

Należy pamiętać przy tym, że w okresie od 1 kwietnia do 30 listopada szlaki turystyczne TPN są zamknięte od zmierzchu do świtu i nie można przebywać w Parku po zapadnięciu ciemności. W planie każdej wycieczki należy więc uwzględniać czas dojścia do wyjścia z TPN lub do schroniska.

W okresie od 1 grudnia do 15 maja zamykane są ze względów ochrony przyrody niektóre odcinki szlaków:

Przełęcz w Grzybowcu –  Wyżnia Kondracka Przełęcz
Dolina Tomanowa –  Chudą Przełączka
Dolina Pięciu Stawów Polskich –  Świstówka Roztocka –  Morskie Oko.

roztoka

Aktualna informacja na temat dostępności szlaków znajduje się na stronie www.tpn.pl

Najbardziej dla Tatr charakterystycznymi zwierzętami są kozice i świstaki. Ich ochrona była przedmiotem pierwszej w świecie ustawy parlamentarnej o ochronie gatunkowej zwierząt, zatwierdzonej przez Galicyjski Sejm Krajowy w roku 1868. Świstaki – łatwiej usłyszeć niż zobaczyć na halach latem o poranku lub popołudniami. Kozice zobaczyć można wyżej, również w skalnym piętrze turni.

W każdym przypadku do obserwacji zwierząt potrzebna jest lornetka, która pozwolić może też na odróżnienie od myszołowa czy orlika krzykliwego – króla tatrzańskiego przestworu, dostojnego orła przedniego.

Dominującym gatunkiem tatrzańskiej roślinności jest świerk borów górnoreglowych, któremu towarzyszą czasem limba i modrzew. Wyżej, w piętrze subalpejskim króluje kosodrzewina, gatunek sosny charakterystyczny tylko dla gór Europy Środkowej.

Tatry powstały podczas alpejskich ruchów górotwórczych, na skutek wypiętrzenia z głębi ziemi potężnych, skrystalizowanych mas skalnych, przez które nasunięte zostały od południa wielkopowierzchniowe fałdy skał osadowych, tak zwane płaszczowiny. Skały osadowe to w większości wapienie i dolomity jak na przykład te, które budują białe ściany Giewontu. Skały krystaliczne natomiast to twarde, ciemne ciosy Świnicy czy Kościelca.

Różnica krajobrazu Tatr Zachodnich i Tatr Wysokich bierze się właśnie z różnej budowy geologicznej: w Tatrach Wysokich twarde skały krystaliczne zostały wypiętrzone wyżej i bardziej były w związku z tym narażone na erozyjną działalność plejstoceńskich lodowców, po których piękną pamiątką są jeziora Doliny Pięciu Stawów i Rybiego Potoku.

IMG_5053_@2x

W Tatrach Zachodnich natomiast, w skałach osadowych zawierających łatwo przez wodę wymywany węglan wapnia, istnieje wielość zjawisk krasowych – jaskiń, ponorów, wywierzysk, wąwozów. Kilka ciekawych jaskiń udostępnionych zostało do zwiedzania – pamiętać należy jednak o własnym źródle światła.

Dowiedz się więcej o przyrodzie i historii Tatrzańskiego Parku Narodowego odwiedzając stronę www.tpn.pl lub wystawy stałe TPN w Kuźnicach – Wozownię i Spichlerz, a także Centrum Edukacji Przyrodniczej prowadzone przez TPN.

Tatrzański Park NarodowyTANAP (Tatry Słowackie)

SK10_@2x

Tradycje turystyczne Tatr Słowackich są starsze niż w części polskiej, sięgają końca XVI wieku kiedy wycieczki w Tatry urządzali młodzi wychowankowie szkół z Kieżmarku. Zdobywania wysokich szczytów podejmowali się od XVII wieku poszukiwacze kruszców –  kopalnie krywańskie powstały w podszczytowych partiach masywu. Również pierwsze naukowe wycieczki w Tatry miały miejsce od strony Spisza i dotyczyły Tatr Wysokich. Na Jagnięcy Szczyt, Krywań, Łomnicę wszedł w roku 1793 szkocki przyrodnik, Robert Townson by przy pomocy barometru ustalić ich wysokość.

W połowie XIX wieku kuracjusze ze Smokowca odwiedzali coraz liczniej Wodospady Zimnej Wody, mimo trudów wędrówki często zdobywana była też Łomnica. W roku 1873 powstało Węgierskie Towarzystwo KarpackieMKE, którego cele i rola były analogiczne do Towarzystwa Tatrzańskiego w Polsce.

W latach trzydziestych XX wieku powstał wspólny polsko-czechosłowacki projekt stworzenia tatrzańskiego parku narodowego po obu stronach granicy. Główny problem stanowiła kwestia scalania gruntów, rozwiązana po wojnie, kiedy w nowym ustroju własność prywatna przestała być szczególnie chroniona.

SK7_@2xTatranský národný park, TANAP powstał w 1949 roku, jako pierwszy park narodowy na terenie Słowacji. Obejmował wówczas Tatry Bielskie, Tatry Wysokie, zaś w Tatrach Zachodnich jedynie Dolinę Cichą wraz z otoczeniem. Obecnie niemal całe Tatry Zachodnie należą do TANAP, a jego powierzchnia jest wielokrotnie większa od powierzchni TPN.

Tatry Słowackie znane są dobrze od dawna przez polskich turystów, którzy cenią sobie mniej zatłoczone na ogół szlaki i wyjątkową widokowość wielu tras w Tatrach Wysokich. Szlaki są doskonale oznakowane i zabezpieczone, mankamentem jest natomiast zamknięcie wielu ich odcinków na dużą część roku – ze względu na bezpieczeństwo i  ochronę przyrody.

Aktualna informacja na temat dostępności szlaków znajduje się na stronie www.tanap.org

SK9_@2xO przyrodzie Tatrzańskiego Parku Narodowego TANAP wiele dowiedzieć się można w Muzeum TANAP w Tatrzańskiej Łomnicy, gdzie znajdują się biura administracji parku, lasów państwowych oraz instytut badawczy.

No Comments Yet

Comments are closed