Królowa Beskidów

Babia Góra (1724,6 m n.p.m.) jest najwyższym wzniesieniem Beskidów Zachodnich. Jej prawie nagi, skalisty grzbiet wznosi się do od 200 do 600 metrów powyżej sąsiednich grzbietów beskidzkich. Jej północne podnóża leżą ponad tysiąc metrów niżej, w dolinie Skawicy, południowe zaś 900 metrów niżej, na obszarze Działów Orawskich.

Długi na 10 kilometrów grzbiet zbudowany jest z piaskowca magurskiego, którego warstwy zapadają na południe, dzięki czemu góra pokazuje wyraźną asymetrię profilu poprzecznego grzbietu. Górne partie zboczy południowych posiadają ten sam kąt nachylenia co warstwy piaskowców, natomiast zbocza północne mają charakter kuesty – stoku krawędziowego, na którym wietrzenie powoduje obrywy skalne. Strome urwiska mają od wieku XIX nazwę wielkiej zerwy skalistej Babiej Góry. Te formy skalne zaobserwować można najlepiej, wchodząc na szczyt Percią Akademików, na której korzysta się z łańcuchów i klamer.

Turyści, wchodzący na Babią Górę od wschodu, od strony Przełęczy Krowiarki, pokonują natomiast kolejne progi i terasy krioplanacyjne – taki bowiem schodowy charakter ma profil podłużny grzbietu. Trasa ta pokazuje również wyjątkowy charakter Babiej Góry jako góry wysokiej, posiadającej te same piętra roślinności co Tatry – choć ich granice przesunięte są o około 100 – 200 w dół. Od Przełęczy Krowiarki szlak biegnie lasem świerkowym piętra reglowego górnego.

Piętro subalpejskie – kosodrzewiny zaczyna się w rejonie Kępy, a piętro alpejskie, zwane halnym obejmuje pozbawione kosówki partie podszczytowe Diablaka. Podłoże pokryte jest tu murawami alpejskimi oraz porostami naskalnymi. Na wysokościach niższych od Przełęczy Krowiarki rozpościerają się najpierw lasy bukowe piętra regla dolnego, a jeszcze niżej łąki i pola uprawne z osiedlami w piętrze pogórzy.

Niewielkie kotły skalne po północnej stronie grani Babiej Góry, wiązane kiedyś przez analogię do Tatr z działalnością lodowców, okazały się formami znacznie starszymi. Wiadomo zatem, że za malowniczą rzeźbę skalną w tych miejscach odpowiadają przede wszystkim powtarzające się ruchy masowe. W wyniku osuwisk o dużej skali pod granią od strony północnej powstały ściany skalne i urwiska, natomiast niżej na stokach rozległe pokrywy koluwialne, utworzone przez rozkruszony materiał skalny, którego ruch stopniowo stabilizuje powstająca roślinność – jak to miało miejsce na Zerwie Cylowej, czynnym osuwisku zainicjowanym w roku 1962 w rejonie Małej Babiej Góry.

Ewenementem przyrodniczym w Zachodnich Beskidach jest występowanie czynnych gołoborzy w podszczytowych partiach stoków, głównie północnych, Babiej Góry. Nazwane przez Staszica „babiogórskim morzem głazów” stanowią one dominującą cechę krajobrazu wierzchołka góry. Większość obszaru gołoborzy powstałych w warunkach zimnego klimatu peryglacjalnego na obydwu stokach grzbietu pokryta została kosodrzewiną i lasem. Poniżej 1500 metrów n.p.m. roślinność ustabilizowała te pokrywy zboczowe, zsuwające się kamiennymi jęzorami wycinającymi rynny w stokach. Jedną z nich jest żleb Szumiącej Wody, którym prowadzi odcinek Perci Akademików.

Innym wyjątkowym walorem przyrodniczym Babiej Góry jest specyficzna roślinność piętra halnego (alpejskiego), gdzie panują ekstremalne warunki pogodowe – niskie temperatury, długie zaleganie pokrywy śnieżnej, letnie susze i potężne wiatry usuwające ze szczytu drobne okruchy skał, nie pozwalając na wykształcenie się gleb. Wiosną znaleźć można wśród traw białe kwiaty sasanki alpejskiej. Kępy sita skuciny nadają murawom barwy czerwonawe już w środku lata. Charakterystyczne żółto zielone plamki tworzy na powierzchniach odłamków skalnych gołoborzy porost – wzorzec geograficzny. Najcenniejszą – bo występującą w Polsce jedynie tu, na Babiej Górze jest rogownica alpejska, której małe białe kwiatki zobaczyć można w obrębie ścian skalnych.

Większość gatunków zwierząt zamieszkujących masyw Babiej Góry związana jest z piętrami reglowymi, na hale w okresie wegetacyjnego zapędzają się najczęściej jelenie, nielicznie zające. Przez Babią Gór wędrują czasem niedźwiedzie i watahy wilków. Na niebie ponad kosodrzewiną zobaczyć można pustułki, siwarniki, uszatki. Rzadkim gatunkiem charakterystycznym dla najwyższych partii Babiej Góry jest płochacz halny.

W celu zachowania i ochrony unikalnych walorów przyrodniczych masywu Babiej Góry w roku 1954 założony został Babiogórski Park Narodowy. Jego powierzchnia wynosi obecnie 3392 hektarów i obejmuje północne stoki masywu oraz stoki południowe w granicach Polski. Jego symbolem jest okrzyn jeleni, podobnie jak rogownica alpejska, występujący jedynie na terenie Parku.
W siedzibie dyrekcji Parku w Zawoi warto odwiedzić Ośrodek Edukacyjny BPN, gdzie przedstawiono obrazowo walory babiogórskiej przyrody. Park wytyczył również sieć ścieżek przyrodniczych, na których turyści mogą lepiej poznawać odwiedzane miejsca.

Babiogórski Park Narodowy, 
34-223 Zawoja 1403
Współrzędne Dyrekcji Parku: 49.61190N 019.51828E
tel. +48 (33) 877 51 10
tel. +48 (33) 877 67 02
fax: +48 (33) 877 55 54
e-mail: park@bgpn.pl

Zamieszczone fotografie pochodzą z serwisu PixaBay a ich autorem jest Jerzy Opioła (większość), a także Debreth, Otrębski, Badinera.

No Comments Yet

Comments are closed